Niniejsza witryna ma charakter wyłącznie informacyjny, a publikowane treści mają na celu edukację diabetologiczną oraz promowanie szeroko pojętej świadomości zdrowotnej i zdrowego trybu życia. Na podstawie uzyskanych informacji nie należy podejmować samodiagnozowania ani samoleczenia i w żadnym wypadku nie mogą one zastąpić wizyty u lekarza.
Warto przeczytać także:
Katarzyna Wakulińska
Czym jest doustny test obciążenia glukozą?
Doustny test obciążenia 75g glukozy (OGTT), zwany też potocznie krzywą cukrzycową lub krzywą cukrową, jest badaniem stosowanym w diagnostyce cukrzycy, czasem też w innych chorobach. Podstawowe badanie, tzw. dwupunktowe, polega na oznaczeniu poziomu cukru na czczo oraz po 120 minutach od wypicia roztworu glukozy. Badanie trzypunktowe (na czczo, w 60. i w 120. minucie od wypicia glukozy) jest wykorzystywane w diagnostyce cukrzycy ciążowej, natomiast badanie przedłużone do 3, 4, a nawet 5 godzin wykonuje się przy podejrzeniu tzw. hipoglikemii reaktywnej.
Do testu niezbędna jest wystandaryzowana ilość glukozy – dokładnie 75 gramów. Glukozę potrzebną do wykonania badania można kupić w aptekach, nie jest wymagana recepta.
Jak wygląda prawidłowe przygotowanie i przebieg badania OGTT?
Badanie należy wykonać u osoby wypoczętej (po przespanej nocy), która w ciągu 3 poprzedzających dni odżywiała się normalnie, nie ograniczając węglowodanów (m.in. pieczywa, makaronu, ryżu, warzyw). W dniu przed badaniem należy spożyć lekką, wczesną kolację, tak aby okres powstrzymywania się od posiłku wyniósł przynajmniej 8-10 godzin. W dniu badania należy zgłosić się do laboratorium rano na czczo (przed badaniem nie spożywać pokarmów ani nie pić płynów), przynosząc ze sobą zakupioną wcześniej w aptece glukozę.
Po pobraniu krwi z żyły (nigdy z palca!) osoba badana powinna wypić w ciągu około 5 minut roztwór przygotowany z rozpuszczonej w 300 ml ciepłej wody glukozy, a następnie przez 2 godziny oczekiwać w laboratorium na ponowne pobranie krwi. W tym czasie należy powstrzymywać się od picia, jedzenia, palenia papierosów oraz wysiłku fizycznego (w tym także spacerowania), gdyż spowoduje to zafałszowanie wyniku. Badanie kończy się w momencie pobrania krwi po 2 godzinach od wypicia roztworu glukozy.
Na co należy wrócić uwagę przy wykonywaniu krzywej cukrzycowej?
Trzeba pamiętać, że prawidłowo test wykonuje się oznaczając poziom glukozy („cukru”) w osoczu krwi żylnej – czyli w laboratorium po pobraniu krwi z żyły. Czasami personel laboratorium, poza pobraniem krwi z żyły na czczo, oznacza dodatkowo poziom cukru glukometrem. I słowo „dodatkowo” jest tu kluczowe. Takie postępowanie ma na celu wykluczenie jednego z przeciwwskazań do wykonania tego badania, czyli wysokiego poziomu cukru na czczo. Wówczas nie powinno się podawać do wypicia 75g glukozy, aby nie doprowadzić do gwałtownego i znacznego (nawet powyżej 400 mg/dl) przyrostu poziomu cukru we krwi.
Natomiast nieprawidłowe jest wykonywanie badania w gabinecie lekarza lub pielęgniarki glukometrem po nakłuciu opuszki palca. Glukometr jest aparatem służącym do samokontroli w domu lub kontroli w gabinecie lekarskim osób już chorujących na cukrzycę i w żadnym wypadku nie może służyć, przynajmniej na obecnym poziomie rozwoju technologicznego, do diagnostyki. Błąd pomiaru może wynieść nawet 15%, co oznacza, że u osoby z cukrzycą nie rozpozna się w porę choroby, dając jej złudne poczucie zdrowia i w konsekwencji zwiększając ryzyko rozwoju powikłań lub osobie zdrowej przypisze się obecność choroby, powodując u niej poczucie zagrożenia, a także obciążając ją niepotrzebnie kosztami leczenia, samokontroli i wizyt lekarskich.
Zupełnie kuriozalnym postępowaniem, z którym czasem się można spotkać, jest nakładanie krwi pobranej z żyły na pasek glukometru. Glukometr jest kalibrowany do tzw. krwi włośniczkowej, więc użycie do badania krwi żylnej spowoduje jeszcze większy błąd pomiaru.
Test doustnego obciążenia glukozą a stosowanie leków.
Na wynik badania mogą wpłynąć leki przyjmowane przewlekle. Do preparatów mających szczególny wpływ na poziom cukru na czczo i po obciążeniu należą niektóre leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego (diuretyki tiazydowe, beta-blokery) oraz preparaty sterydowe. Szczególną sytuacją jest badanie w kierunku cukrzycy wykonywane u osoby, która z powodu tzw. stanu przedcukrzycowego jest leczona metforminą. W takim wypadku zaleca się odstawienie metforminy na minimum 7 dni przed zaplanowanym badaniem.
Diagnostyka cukrzycy w stanach ostrych.
W stanach i chorobach ostrych, takich jak urazy, okres okołooperacyjny, infekcje, nie należy przeprowadzać diagnostyki w kierunku cukrzycy. Badanie, szczególnie test doustnego obciążenia glukozą, należy odłożyć do czasu ustąpienia infekcji lub wygojenia rany pooperacyjnej.
Interpretacja wyników
Prawidłowy poziom cukru we krwi żylnej na czczo wynosi 70-99 mg/dl, a po obciążeniu 75g glukozy powinien być niższy niż 140 mg/dl. Wynik w 120 minucie OGTT ≥ 200 mg/dl potwierdza rozpoznanie cukrzycy. Jak widać między zdrowiem a chorobą istnieją jeszcze wartości pośrednie. Świadczą one o obecności tzw. stanu przedcukrzycowego. Cukier na czczo w zakresie 100-125 mg/dl interpretuje się jako nieprawidłową glikemię na czczo, natomiast cukier w 120 minucie testu w zakresie 140-199 mg/dl świadczy o nieprawidłowej tolerancji glukozy. Stany te mogą nakładać się, czyli występować jednocześnie u tej samej osoby.
Pamiętaj, aby wynik swojego badania zawsze pokazać lekarzowi, który go zlecał, ponieważ do prawidłowej interpretacji wyniku niezbędna jest również znajomość stale stosowanych leków, chorób współistniejących oraz objawów zgłaszanych przez osobę diagnozowaną.