Niniejsza witryna ma charakter wyłącznie informacyjny, a publikowane treści mają na celu edukację diabetologiczną oraz promowanie szeroko pojętej świadomości zdrowotnej i zdrowego trybu życia. Na podstawie uzyskanych informacji nie należy podejmować samodiagnozowania ani samoleczenia i w żadnym wypadku nie mogą one zastąpić wizyty u lekarza.
Warto przeczytać także:
Katarzyna Wakulińska
Cukrzyca nie jest jedną i jednorodną chorobą. Jest to grupa chorób metabolicznych, których cechą wspólną jest hiperglikemia, czyli wysoki poziom cukru we krwi. Wynika on z nieprawidłowego wydzielania i/lub działania insuliny. Ponieważ nie zawsze podwyższony poziom cukru daje zauważalne objawy, cukrzycy należy poszukiwać aktywnie, tzn. prowadzić badania przesiewowe, podobnie jak w przypadku innych chorób cywilizacyjnych, takich jak np. nadciśnienie tętnicze, osteoporoza czy niektóre nowotwory.
U kogo i jak często prowadzić diagnostykę w kierunku cukrzycy?
Badanie w kierunku cukrzycy należy przeprowadzać co 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia. Ponadto, niezależnie od wieku, badanie to należy wykonywać co rok u osób, które należą do tzw. grup ryzyka rozwoju cukrzycy. Więcej o grupach ryzyka pisałam tu.
Na czym polega badanie w kierunku cukrzycy?
Schemat badania zależy od tego, czy występują objawy wysokiego poziomu cukru. Listę objawów sugerujących cukrzycę znajdziesz w tym artykule. Jeśli tak, wystarczy oznaczyć poziom cukru w laboratorium rano na czczo lub o dowolnej porze dnia.
Jaki poziom cukru wskazuje na cukrzycę?
Przy współwystępujących objawach, poziom cukru na czczo ≥126 mg/dl lub poziom cukru o dowolnej porze dnia ≥ 200 mg/dl potwierdza rozpoznanie cukrzycy. Jeśli masz któryś z wymienionych tu objawów i przedstawione powyżej wyniki badań laboratoryjnych, to prawdopodobnie masz cukrzycę. Jak najszybciej skontaktuj się ze swoim lekarzem rodzinnym lub diabetologiem w celu otrzymania informacji odnośnie dalszego postępowania oraz rozpoczęcia leczenia.
Jeśli nie masz objawów cukrzycy, ale masz więcej niż 45 lat lub znajdujesz się w grupie ryzyka, zacznij od oznaczenia poziomu cukru we krwi rano na czczo. Dalsze postępowanie zależy od wyniku i decyduje o nim lekarz. Pamiętaj, że tzw. „krzywa cukrzycowa”, czyli test doustnego obciążenia glukozą, jest badaniem obciążającym organizm i powinien być wykonywany tylko w ściśle określonych sytuacjach oraz na wyraźne zlecenie lekarza. W przypadku nieprawidłowych wyników na czczo lub w ciągu dnia („glikemia przygodna”), wykonanie obciążenia 75g glukozy może spowodować znaczny przyrost poziomu cukru we krwi, nawet powyżej 400 mg/dl, co nie jest obojętne dla organizmu. Szczegółowe wskazówki, jak należy wykonać prawidłowo test obciążenia 75g glukozy znajdziesz we wpisie, który wkrótce opublikuję na tej stronie.
Czy badanie cukru można wykonać glukometrem?
Diagnostyki w kierunku cukrzycy nie należy wykonywać glukometrem. Takiego postępowania nie zaleca Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, ani jego europejskie czy amerykańskie odpowiedniki (EASD, ADA). Glukometr jest aparatem służącym do samokontroli w domu lub kontroli w gabinecie lekarskim osób już chorujących na cukrzycę i w żadnym wypadku nie może służyć, przynajmniej na obecnym poziomie rozwoju technologicznego, do diagnostyki. Błąd pomiaru może wynieść nawet 15%, co oznacza, że u osoby z cukrzycą nie rozpozna się w porę choroby, utrzymując ją w złudnym poczuciu zdrowia, co może prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia powikłań lub osobie zdrowej przypisze się obecność choroby, powodując u niej poczucie zagrożenia, a także obciążając ją niepotrzebnie kosztami leczenia, samokontroli i wizyt lekarskich.
Jeśli jednak już oznaczyłeś poziom cukru glukometrem swojego krewnego lub przyjaciela i jest on za wysoki, koniecznie zweryfikuj go w laboratorium, choćby z tego powodu, że osoba nieobeznana z techniką wykonywania oznaczeń glukometrem może takie badanie wykonać nieprawidłowo.
Najczęstszym błędem jest wykonanie badania przy stole, w trakcie spożywania posiłku - tu na wynik ma wpływ zarówno odstęp czasowy między jedzeniem lub piciem a wykonaniem pomiaru, jak również obecność na skórze dłoni ewentualnych resztek jedzenia (ciasto, owoc).
O prawidłowej technice wykonania badania przeczytasz w tym artykule.
Czy cukrzycę można rozpoznać na podstawie innych badań niż test doustnej tolerancji glukozy?
W Stanach Zjednoczonych i niektórych krajach Europy do diagnozowania cukrzycy dopuszczono oznaczenie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Obecnie (styczeń 2021) PTD czyli Polskie Towarzystwo Diabetologiczne nie zaleca stosowania oznaczenia HbA1c do rozpoznawania cukrzycy z uwagi na fakt, że nie wszystkie laboratoria wykonują to badanie zgodnie z najwyższymi standardami jakości. To kryterium ma się zmienić w najnowszych wytycznych na rok 2021, jednak dopóki nie zostanie opublikowane, wynik tego badania nie może służyć do potwierdzenia lub wykluczenia obecności cukrzycy.
Jak określić, na jaki typ cukrzycy choruję?
Najczęściej diagnostykę różnicową, która ma na celu określenie typu cukrzycy, przeprowadza lekarz pierwszego kontaktu lub diabetolog na podstawie różnych parametrów, takich jak wiek, w którym doszło do zachorowania, obecność nadwagi lub otyłości, występowanie cukrzycy u innych członków rodziny, czy też przebyte choroby albo operacje. W szczególnych przypadkach wykonuje się dodatkowe badania laboratoryjne lub genetyczne w wyspecjalizowanych laboratoriach.
Dlaczego określenie typu cukrzycy jest takie ważne?
Określenie typu cukrzycy jest ważne przede wszystkim dlatego, że od tego zależy prawidłowe dobranie leczenia. Inne będzie postępowanie w cukrzycy typu 1 lub tzw. cukrzycy typu innego wynikającej z uszkodzenia lub operacyjnego usunięcia całości lub części trzustki, a zupełnie inne w najczęściej występującej cukrzycy typu 2.